ACHTERGROND
Het Maastricht Universitair Medisch Centrum+ (Maastricht UMC+) is een academisch centrum dat zich toelegt op de behandeling van patiënten met een hoog-complexe zorgvraag én daarnaast basiszorg verleent aan patiënten uit de regio. De komende vijftien jaar is het Maastricht UMC+ aan het verbouwen en nieuwbouw aan het realiseren. Aansluitend biedt dit voor de apotheek kansen om de zorglogistiek op een andere manier vorm te geven en tot uitvoering te brengen. Candide is al zes jaar betrokken bij de ziekenhuisapotheek van het Maastricht UMC+, waarbij zij zich richt op de logistieke kant.
AANPAK
In 2017 heeft de ziekenhuisapotheek van het Maastricht UMC+ hun visie uitgeschreven met betrekking tot het gewenste medicatieproces van de toekomst. Om in kaart te brengen wat nodig is om deze visie tot realisatie te brengen, heeft Candide de eerste drie jaar gewerkt aan analyse inventarisatie, onderzoek en pilots voor de toekomstige logistieke inrichting van de apotheek. Momenteel is zij binnen de apotheek projectleider huisvesting voor alle betrokken onderdelen, waaronder de kliniek, polikliniek, poliklinische apotheek en ziekenhuisapotheek. Binnen deze functie richt zij zich op nieuwbouw, verbouw, het bijbehorende ontwerp en de financiering. Hierbij is zij continue in contact met verschillende partijen zoals het management, bureau vastgoed, architecten en installatie ingenieurs en voert zij inhoudelijke gesprekken met apothekers. Daarnaast wordt enerzijds gekeken naar wat elders in Nederland al wordt gezien. Wat is er al gedaan? Wat kunnen we hiervan eventueel overnemen? Anderzijds wordt ook gestreefd naar innovatie, bijvoorbeeld op het gebied van automatisering en digitalisering.
De komende vijftien jaar zal stapsgewijs gewerkt worden aan de transformatie van de distributie- en logistieke processen van de ziekenhuisapotheek van het Maastricht UMC en zullen drie onderwerpen centraal staan: ‘doorgebruik thuismedicatie’, zorg en logistiek gescheiden’ en ‘just in time leveren’.
BEOOGDE DOELEN
DOORGEBRUIK THUISMEDICATIE
Binnen het landschap van ziekenhuizen zijn er twee manieren om in de toekomst met medicatie om te gaan tijdens een ziekenhuisopname, namelijk het ‘pill pick’ concept en ‘doorgebruik thuismedicatie’. Beide concepten zijn gericht op het leveren van medicatie op maat, maar het streven is om het doorgebruik van thuismedicatie door te voeren als concept. Het ‘pill pick’ concept omvat de zogenaamde baxterrollen, waarbij patiënten tijdens de ziekenhuisopname dagelijks hetzelfde zakje benodigde medicijnen krijgt. Echter, bij het ‘pill pick’ concept wordt geen rekening gehouden met medicatie die patiënten al thuis gebruiken. Doorgebruik thuismedicatie houdt in dat aan patiënten die worden opgenomen in het ziekenhuis, wordt gevraagd om de medicatie die zij thuis gebruiken mee te nemen naar hun opname. Het doel hiervan is dat patiënten deze medicatie tijdens hun ziekenhuisopname door blijven gebruiken en bewaren in hun nachtkastje naast het ziekenhuisbed. Indien zij hiertoe in staat zijn, kunnen patiënten de medicatie zelf tot zich nemen. Mocht dit niet het geval zijn, dan zal de verpleging ondersteuning bieden bij het toedienen van medicatie. Indien patiënten nieuwe medicatie voorgeschreven krijgen door een arts tijdens hun ziekenhuisopname, dan ontvangen zij een doosje die zij aan het einde van de opname meenemen naar huis.
In tegenstelling tot het ‘pill pick’ concept, kent het doorgebruik van thuismedicatie verschillende voordelen. Patiënten worden in de gelegenheid gesteld om de routine die zij thuis hanteren met betrekking tot de medicatie, voort te zetten tijdens hun ziekenhuisopname. Daarnaast wordt er op voorhand rekening gehouden met mogelijke wijzigingen in medicatie, bijvoorbeeld het stopzetten of toevoegen van bepaalde geneesmiddelen en stopt de begeleiding in medicatie niet bij het ontslag van de patiënten. Bovendien kan op deze wijze meer ingezet worden op continuïteit in het gebruik van medicatie (tijdens een ziekenhuisopname), waardoor therapietrouwheid wordt gestimuleerd. Ook is het doorgebruik van thuismedicatie een duurzaam concept, waarbij minder medicatie verspild wordt.
Het is van belang dat patiënten de thuismedicatie veilig en op een aparte plek kunnen bewaren tijdens hun ziekenhuisopname. De huidige faciliteiten dienen zich hier echter nog niet voor. Hiervoor wordt nagedacht over de ontwikkeling van een aparte lade in een nachtkastje die kan worden afgesloten met een (sleutel) code of badge.
ZORG EN LOGISTIEK GESCHEIDEN
Met de visie zorg en logistiek gescheiden staat specifiek het volgende centraal: Daar waar de patiënt zich begeeft, willen wij de gepaste zorg kunnen leveren. De zorglogistiek daarentegen, het productieproces en voorbereiden van medicatie voor overhandiging aan de patiënt, willen we zo efficiënt mogelijk op de achtergrond houden en loskoppelen van de zorg. Het beoogde doel hierbij is logistieke medicatieprocessen zo geautomatiseerd mogelijk in te richten en onze medewerkers in te zetten voor de zorg gerelateerde werkprocessen met als resultaat dat de poliklinische/ klinische patiënt naar buiten loopt via de afhaalwand waar de medicatie klaarligt of dat de medicatie thuis wordt bezorgd. Hierbij maken wij de apotheek toekomst bestendig gezien de krapte in de arbeidsmarkt.
Daarnaast wordt nagedacht over het beter inspelen op herhaalrecepten. Een onderwerp dat sinds de corona periode in een stroomversnelling is gekomen. Er zijn veel poliklinisch chronisch zieke patiënten die één keer per jaar op afspraak bij hun behandelend arts komen en meerdere keren per jaar terugkomen voor het ophalen van een herhaalrecept. Deze patiënten hebben vaak geen extra uitleg nodig bij het overhandigen van de medicatie en er kan op voorhand bijgehouden worden wanneer de patiënt nieuwe medicatie nodig heeft. We willen juist voorkomen dat patiënten onnodig in de wachtrij staan of onnodig een bezoek brengen aan het ziekenhuis. Kortom, er is ruimte om efficiënter vorm te geven aan de zorg voor patiënten en de achterliggende zorglogistiek.
Het is van belang om te benadrukken dat het onze ambitie is om de zorg en logistiek te scheiden waar mogelijk. Dit is afhankelijk van de complexiteit van de zorg. Bij patiënten die bijvoorbeeld tien verschillende middelen gebruiken, kan het juist efficiënter zijn om ter plekke uit te leggen hoe zij de medicatie moeten gebruiken. We willen de visie ‘het scheiden van de zorg en logistiek’ daarmee niet tot het uiterste drijven, maar echt inzetten op de 80%/20% regel: Waar het mogelijk is, doen we het!
JUST IN TIME LEVEREN
Met ‘just in time leveren’ wordt gedoeld op het zo efficiënt mogelijk omgaan met medicatieprocessen en -voorraad. Doordat er voorschriften worden gedaan met betrekking tot de medicatie, weten we op welk moment er toegediend moet worden. In de huidige situatie worden deze voorschriften op een wachtlijst gezet en vervolgens behandeld in de volgorde hoe zij binnenkomen, ongeacht of deze voorschriften betrekking hebben op vandaag, morgen of volgende week. Wij streven er juist naar voorschriften te behandelen op het moment dat dit daadwerkelijk nodig is. Met ‘just in time leveren’ doelen wij ook op buizenpost, oftewel, ervoor zorgen dat medicatie op een snelle wijze op de plek van bestemming komt. De verbouwing van het Maastricht UMC+ stelt ons in de gelegenheid om vorm te geven aan buizenpost in zowel de kliniek, polikliniek als poliklinische apotheek. Hierbij zoomen wij in op efficiënte vraagstukken: Hoe kunnen we de loopbewegingen verminderen? Hoe krijgen we producten sneller op bestemming?
CONCLUSIE
De transformatie van de zorglogistiek binnen de ziekenhuisapotheek van het Maastricht UMC+ betreft een groot en langdurig project. Hierbij zet Candide vanuit Zonderland & van Zeijl in op het vermogen om een verandertraject binnen de zorgsector van A tot Z te begeleiden. Van het ontwikkelen van een nieuwe visie en strategie tot het ontwerpen en implementeren van nieuwe werkprocessen in de zorglogistiek. De nadruk wordt gelegd op ‘out of the box thinking’, de samenwerking met verschillende stakeholders en het uitwisselen van concepten met andere sectoren. Het beoogde doel? Samen streven naar een resultaat dat écht het verschil maakt voor de ziekenhuisapotheek van het Maastricht UMC+.